Bir cismin iki nokta arasında gidip gelmesine titreşim ya da salınım denir.
Bir ipi ele alalım bir taraftan ipi titreştirdiğimizde diğer taraftaki kişi bunu algılar yani enerji aktarılır. Titreşim hareketiyle madde aktarımı olmadan enerjiyi bir yerden başka bir yere ileten şekil değişikliklerine dalga denir.
Dalga hareketinde aktarılan yalnız enerjidir. Madde aktanmı ya da ortamın ilerlemesi söz konusu olmaz. Bu nedenle göldeki ördek ilerlemez, olduğu yerde yukarı-aşağı hareket eder.
Enine Dalgalar
Titreşim doğrultusu ile yayılma doğrultusu birbirine dik olan dalgalara denir.
Boyuna Dalgalar
Titreşim doğrultusu ile yayılma doğrultusu birbirine paralel olan dalgalara denir.
Mekanik Dalgalar
Yayılması için ortama ihtiyaç duyan dalgalara Mekanik Dalgalar denir. Su dalgaları, ses dalgaları, deprem dalgaları…
Ses dalgaları havasız ortamda yayılamaz.
Elektromanyetik Dalgalar
Yayılması için ortama ihtiyaç duymayan dalgalara Elektromanyetik Dalgalar denir. Işık dalgaları, cep telefonu sinyalleri gibi…
Dalgalara Ait Temel Büyüklükler
Enine Dalgalarda Tepe ve Çukur Noktaları
Şekildeki gibi ipte oluşturulan bir enine dalganın en üst noktasına Tepe noktası en alt noktasına ise çukur noktası denir.
Boyuna Dalgalarda Tepe ve Çukur Noktaları
Resimdeki gibi yayda oluşturulan bir dalga ile havada oluşturulan ses dalgası boyuna dalgalardır. Bu sekildeki boyuna dalgaların sıkışık bölgesine Tepe noktası, seyrek bölgesine ise çukur noktası denir.
Genlik ve Enerji
Dalgaların, taşıdığı enerjinin büyüklüğünü gösteren özelliği genliğidir. Bir dalganın genliği ne kadar büyükse taşıdığı enerji de o kadar büyüktür.
Genliği daha büyük olan sarı ipin enerjisi daha çoktur.
Genliği daha büyük olan mavi yayın enerjisi daha çoktur.
Dalga Boyu
Bir dalga üzerindeki aynı özelliğe sahip iki nokta arasındaki uzaklığa dalga boyu denir.
Periyot
Dalga üzerindeki herhangi bir noktanın tam bir titreşim yapması için geçen süredir. Birimi SI birim sisteminde saniyedir. T ile gösterilir.
Periyot ile frekans arasında ;
T.f=1 ilişkisi vardır.
Frekans
Bir noktadan bir saniyede geçen dalga sayısına frekans denir. f ile gösterilir. SI birim sisteminde birimi Hertz (Hz) dir.
Dalga Hızı
Dalganın birim zamandaki yer değiştirmesine denir.
\(\begin{array}{l}
h\imath z = \frac{{yol}}{{zaman}}\\
h\imath z = \frac{{da\lg aboyu}}{{periyot}}\\
v = \frac{\lambda }{T} \Rightarrow v = \lambda \cdot f
\end{array}\)
Su Dalgaları
Su dalgalarının şekli dalga kaynağına bağlı olabilir. Su dalgaları Enine dalgalardır.
Su dalgalarında derinlik azaldıkça dalga hızı ve dalga boyu azalır, derinlik arttıkça dalga hızı ve dalga boyu artar.
Konu sonunda bu testi çözebilirsiniz.
