Maddelerin hal değiştirmesini sağlayan en önemli etki ısıdır. Isı alan ya da kaybeden maddeler zamanla hal değiştirirler. Yani erimeye, donmaya buharlaşmaya ve yoğunlaşmaya uğrarlar.
Erime: Isı alan maddenin katı halden sıvı hale geçişidir.
Erime sıcaklığı: 1 Atm basınç altında 1 gram katı maddenin erimeye başladığı sıcaklıktır. Erime sıcaklığı ayırt edici özelliktir.
Erime sıcaklığı;
Dış basınca bağlıdır.
Maddelerin saf olup olmamasına bağlıdır.
Erime sırasında saf maddelerin sıcaklığı değişmez sabit kalır. Basınç artarsa buzun erime sıcaklığı düşer.
Diğer maddelerin erime sıcaklığı ise basınç artarsa artar. (İstisna: buz erirken hacmi azalır.)
Diğer maddeler erirken hacmi artar.
Erime ısısı: Erime sıcaklığında bulunan maddenin 1 gramının tamamen erimesi için gerekli olan ısıdır. L ile gösterilir. Ayırt edicidir. Buz için 80 cal/gr’dır.
DONMA: Sıvı haldeki maddenin ısı kaybederek katılaşmasıdır. Herhangi bir madde için donma sıcaklığı ile erime sıcaklığı aynıdır. Ayrıca donma ısısı da erime ısısına eşittir. (Su 0°C’de donar. Buz 0°C’de erir. Su donarken dışarıya gram başına 80 cal verir. Buz erirken gr başına 80 cal alır)
KAYNAMA OLAYI:
** Sıvılar farklı sıcaklıklarda yüzeyden buharlaşırlar. Bir sıvıya yeterli miktarda ısı verildiğinde sıvı hem yüzeyden hem de içerden hızla buharlaşır. Bu olaya kaynama olayı denir. Kaynama sırasında sıvının buhar basıncı dış basınca eşittir. Kaynama sırasında sıcaklık değişmez. Bu sıcaklığa kaynama sıcaklığı denir. Kaynama sıcaklığı ayırt edicidir. Su için (1 Atm basınç altında) 100°C’dir.
** Kaynama sıcaklığı dış basınca bağlıdır. Dış basınç artarsa kaynama sıcaklığı yükselir. Basınç düşerse kaynama sıcaklığı düşer.
** Kaynama sıcaklığında bulunan 1 gr sıvının tamamen buharlaşması için gerekli olan ısıya buharlaşma ısısı denir. Buharlaşma ısısı ayırt edicidir. L(B)=540 Cal/gr
YOĞUNLAŞMA:
Yoğunlaşma buharlaşmanın tersidir. Bir madde için buharlaşma ısısı ne ise yoğunlaşma ısısı da odur. Su buharı 100°C’de hızla yoğunlaşır. Çünkü suda (1 Atm basınç) 100°C’de hızla buharlaşır.
HAL DEĞİŞİMİ:
Hal değiştirme ısısı (Erime-Buharlaşma Isısı): Hal değiştirme sıcaklığına gelmiş 1 gram maddenin hal değiştirmesi için gerekli ısı miktarına Hal değiştirme ısısı denir.
\(Q = m \cdot {L_e}\) (Erime ya da donmada kullanılır.)
\(Q = m \cdot {L_b}\) (Buharlaşma ya da yoğunlaşmada kullanılır.)
